“Crocus sativus” η επιστημονική ονομασία του. Έχει στενό, γρασιδωτό φύλλωμα με άσπρη κεντρική φλέβα, εμφανίζεται το χειμώνα και μαραίνεται πριν από το καλοκαίρι. Κανένα ίχνος από τον κρόκο δεν θα εμφανιστεί μέχρις ότου οι μέρες γίνουν μικρές και δροσερές. Ο κόκκινος ελληνικός κρόκος, το αγνό αυτό προϊόν της ελληνικής γης, κατατάσσεται στην καλύτερη ποιότητα Saffron στον κόσμο.
Η λέξη “κρόκος” αυτούσια ή σε παράγωγό της με την έννοια του φυτού, του άνθους, της χρωστικής ουσίας, του μύρου ή του βοτάνου, μας είναι γνωστή από την αρχαιότητα. Τη βρίσκουμε στον Όμηρο, τον Σοφοκλή, τον Θεόφραστο, τον Αισχύλο, τον Αριστοφάνη και τον Στράβωνα. Αναφέρεται και σε αιγυπτιακό πάπυρο που χρονολογείται στο 1550 π.Χ., ενώ αποτελούσε απαραίτητο συστατικό στα ιατρικά σκευάσματα του Ιπποκράτη, του Διοσκουρίδη και του Γαληνού, οι οποίοι τον συνιστούσαν ως παυσίπονο, αντιπυρετικό, υπνωτικό, εμμηναγωγό, επουλωτικό.
Μεγάλο είναι το ενδιαφέρον και της σύγχρονης ιατρικής για τον κρόκο. Η σχετική έρευνα είναι συνεχής και πολύπλευρη. Θεωρείται ότι έχει αντιοξειδωτικές, αντιφλεγμονώδεις και αντικαρκινικές ιδιότητες, καθώς επίσης ότι βοηθά στην αντιμετώπιση της υπέρτασης και στην βελτίωση της όρασης.
Στη λαϊκή ιατρική χρησιμοποιείται σαν τέλειο εμμηναγωγό, άριστο στομαχικό, σαν αντισπασμωδικό και διεγερτικό. Από πολλούς ειδικούς υποστηρίζεται ότι καταπραΰνει τους πόνους των νεφρών, σε μικρές δόσεις, διεγείρει την όρεξη και κυρίως διευκολύνει την πέψη. Ακόμη περιορίζει τις γαστραλγίες, τον υστερισμό, τους σπασμούς, τον κοκκύτη και τους νευρικούς κωλικούς. Εξωτερικά χρησιμοποιείται στο γιάτρεμα σπυριών, φλεγμονών και στις παθήσεις κυρίως του στήθους.
Ο κρόκος εμφανίζεται με πολλές και ποικίλες χρησιμότητες. Χρησιμοποιείται στην φαρμακευτική, ζαχαροπλαστική, μαγειρική, τυροκομία, μακαρονοποιία, ποτοποιία ακόμα δε και στην ζωγραφική.