Ετήσιο φυτό της οικογένειας Fabaceae, ιθαγενές της Ασίας και της Νότιας Ευρώπης. Η λατινική ονομασία “Foenum Graecum” σημαίνει «ελληνικός σανός» και την έδωσαν στο φυτό οι Ρωμαίοι που έβλεπαν τους Έλληνες να το χρησιμοποιούν σαν ζωοτροφή. Το όνομα “Trigonella” που σημαίνει «μικρό τρίγωνο» δόθηκε στο φυτό λόγω των τριγωνικών του πετάλων. Έχει ύψος 30-60 εκατοστά, λευκά ή κίτρινα άνθη και τετραγωνικούς, κίτρινους ή καφετί σπόρους. Το ιδανικότερο κλίμα για την ανάπτυξη της θεωρείται το ήπιο Μεσογειακό κλίμα. Στην ελληνική χλωρίδα αυτοφύονται 14 από τα είδη του γένους τριγωνέλλα και από αυτά τα 4 στην Κεφαλονιά. Η τριγωνέλλα αποτελεί συστατικό σε διάφορα κάρυ αλλά και σε σιρόπια. Στην Ινδία δημιουργούν από τους ψημένους σπόρους της υποκατάστατο του καφέ ή τον νοθεύουν. Παράλληλα, επειδή πιστεύουν στις θεραπευτικές της ιδιότητες της τριγωνέλλας κάθε πρωί πριν ακόμα πιούν καφέ μασούν ωμούς σπόρους του φυτού. Στη Βόρεια Αφρική το καταναλώνουν ακόμα και σήμερα οι γυναίκες για να πάρουν βάρος. Άλλες χρήσεις του φυτού είναι η χρήση του σαν ζωοτροφή λόγω των θρεπτικών ουσιών που εμπεριέχει και ως μέσο χλωρής λίπανσης.

Μας είναι γνωστή ήδη από το 4000 π.Χ χάρη σε ορισμένους σπόρους που βρέθηκαν στο Ιράκ, οι οποίοι τοποθετούνται στην περίοδο αυτή. Παράλληλα, αποξηραμένοι σπόροι του φυτού έχουν βρεθεί και στον τάφο του Τουταγχαμών. Στην Αίγυπτο την κατανάλωναν σαν λαχανικό και από τους ψημένους σπόρους της έφτιαχναν καφέ. Παράλληλα, τη χρησιμοποιούσαν ως υποβοηθητικό της γέννας και δημιουργούσαν ένα λιβάνι, το kuphi, που είχε ως συστατικό την τριγωνέλλα και χρησίμευε στην ταρρίχευση των νεκρών.

Στην αρχαία Ελλάδα ο Ιπποκράτης θεωρούσε το φυτό πολύτιμο θεραπευτικό βότανο. Το συνιστούσε ως σιρόπι για το βήχα, προκειμένου να καταπραΰνει τα αναπνευστικά προβλήματα αλλά και σαν τονωτικό που έδινε στους ασθενείς που πάσχουν από φυματίωση. Ο Διοσκουρίδης συνιστούσε την τριγωνέλλα ως φάρμακο για όλα τα είδη γυναικολογικών προβλημάτων, συμπεριλαμβανομένης της μόλυνσης στη μήτρα και της φλεγμονής στα γεννητικά όργανα.

Στην Κεντρική Ευρώπη λέγεται ότι έφτασε περίπου τον 9ο αιώνα μ.Χ. Διαδόθηκε από τον Καρλομάγνο. Στην Ελλάδα την περίοδο της κατοχής, έφτιαχναν αλεύρι τριγωνέλλας.
Παραδοσιακά αφροδισιακοί, οι σπόροι είναι θερμαντικοί για τα νεφρά και για τα αναπαραγωγικά όργανα. Στην Κίνα χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία της ανδρικής ανικανότητας. Μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τον πόνο της περιόδου και για τα εμμηνοπαυσικά προβλήματα που σχετίζονται με αδυναμία του κι (ενέργεια). Αποτελούν επίσης πικρό πεπτικό γιατρικό και μπορούν να χρησιμοποιηθούν στο διαβήτη και, εξωτερικά, για τις φλεγμονές του δέρματος. Συλλέξτε τους όταν είναι ώριμοι.
Στη μέση Ανατολή και στα Βαλκάνια, τα επίγεια τμήματα είναι λαϊκό γιατρικό για τις κοιλιακές κράμπες που συνδέονται με τον πόνο της περιόδου, με διάρροια ή γαστρεντερίτιδα. Χρησιμοποιούνται επίσης για να ανακουφίσουν τους πόνους του τοκετού. Συλλέξτε τους αργά το καλοκαίρι.

Προσοχή: Η τριγωνέλλα είναι διεγερτικό της μήτρας, έτσι αποφύγετέ τη στην εγκυμοσύνη.

Οι ινσουλινοεξαρτώμενοι διαβητικοί πρέπει να αναζητήσουν επαγγελματική συμβουλή πριν την χρησιμοποιήσουν ως υπογλυκαιμικό.
Οι σπόροι της χρησιμοποιούνται στη μαγιονέζα και στο κάρυ, στο οποίο προσδίδουν πικρή γεύση. Εκτός από τους σπόρους και τα φύλλα χρησιμοποιούνται στο κάρυ, ενώ παράλληλα ταιριάζουν πολύ σε πιάτα με λαχανικά. Στη Μικρά Ασία χρησιμοποιούσαν την τριγωνέλλα μαζί με αλεύρι, λάδι, σκόρδο και άλλα μπαχαρικά για τη δημιουργία μιας κρέμας που αποκαλείται όπως και η τριγωνέλλα, «τσιμένι». Η κρέμα αυτή συνοδεύει το κρέας που υφίσταται ειδική επεξεργασία για να γίνει παστουρμάς.
Συνδυάζεται με κάρδαμο, γαρίφαλο, κανέλα, πιπέρι, κόλιανδρο, κύμινο, μαραθόσπορο, κουρκουμά και σκόρδο.